336/1

KISWAHILI

Karatasi Ya Kwanza

Saa Mbili

                                   YAAKA EXAMINATIONS

                              Uganda Certificate Of Education

                                                      KISWAHILI

Karatasi Ya Kwanza

Saa Mbili

MAAGIZO KWA WATAHINIWA

Karatasi hii ina sehemu mbili A na B Jibu mswali mawili kwa ujumla

Katika sehemu A kuna maswali mawili. Chagua swali moja Sehemu B ni ya lazima

Majibu yote yaandikwe kwenye karatasi uliyopewa Swali la ziada halitasahihishwa

SEHEMU A: UTUNZI WA INSHA AMA

1. Matumizi ya Mitandao ya Kijamii
   Mitandao ya kijamii kama WhatsApp, Facebook, na Twitter imeleta mapinduzi makubwa katika mawasiliano. Imeunganisha watu na kutoa fursa nyingi za biashara na kujifunza. Hata hivyo, ina changamoto zake kama vile matumizi mabaya na kusambaza habari za uongo. Eleza faida na hasara za mitandao ya kijamii katika jamii ya sasa.
   (Alama 40)

AU

2. Athari za Uvutaji wa Sigara
   Uvutaji wa sigara una madhara mengi kiafya na kiuchumi. Sigara husababisha magonjwa kama kansa ya mapafu na maradhi ya moyo. Pia husababisha mzigo wa gharama za matibabu kwa familia na serikali. Andika insha kuhusu athari za uvutaji wa sigara na njia za kupambana na tatizo hili.
   (Alama 40)

SEHEMU B: UFUPISHO

Kwa maneno kati ya 65-70, fupisha habari hii kwa kutoa umuhimu wa usafiri salama barabarani.
(Alama 20)

USAFIRI SALAMA BARABARANI

Usafiri salama ni muhimu kwa kuokoa maisha na kupunguza ajali. Ajali za barabarani zinasababisha vifo na majeraha kwa watu wengi kila mwaka. Sababu kuu za ajali ni ulevi, mwendo wa kasi, na kutotii sheria za barabarani. Ni muhimu kwa madereva kufuata sheria, kuvaa mikanda ya usalama, na kuhakikisha magari yao yako katika hali nzuri. Elimu kuhusu usalama barabarani pia ni muhimu kwa abiria na waendesha pikipiki. Serikali inapaswa kuweka alama za barabarani, kuweka taa za kuongoza magari, na kuajiri maafisa wa usalama barabarani ili kupunguza ajali. Usafiri salama huokoa maisha na kuboresha uchumi kwa kupunguza gharama za matibabu na ukarabati wa miundombinu.

MARKING GUIDE TO THE ABOVE TASKS

SEHEMU A: UTUNZI WA INSHA

1. Matumizi ya Mitandao ya Kijamii
Insha hii inazungumzia faida za mitandao ya kijamii kama vile urahisi wa mawasiliano na fursa za kibiashara. Hata hivyo, inapaswa pia kugusia changamoto kama vile kuenea kwa habari za uongo, uhalifu wa mtandaoni, na athari kwa afya ya akili. Hatua za kupunguza madhara haya ni pamoja na elimu ya matumizi bora ya mitandao na udhibiti wa maudhui.

2. Athari za Uvutaji wa Sigara
Insha hii itajadili jinsi uvutaji wa sigara unavyosababisha maradhi kama vile kansa na magonjwa ya moyo. Pia, inapaswa kueleza jinsi uvutaji sigara unavyoathiri uchumi wa familia na taifa kwa kuleta mzigo wa matibabu. Njia za kukabiliana na tatizo hili zinaweza kujumuisha kampeni za afya ya umma na kuongeza kodi kwenye bidhaa za sigara.

SEHEMU B: UFUPISHO
USAFIRI SALAMA BARABARANI
Habari hii inaweza kufupishwa kwa kueleza umuhimu wa usalama barabarani. Madereva wanapaswa kufuata sheria za barabarani, kuvaa mikanda ya usalama, na kuhakikisha magari yao yako katika hali nzuri. Elimu ya usalama kwa abiria na waendesha pikipiki pia ni muhimu kwa kupunguza ajali.